Beurscrisis en volksverlakkerij

Het ultraliberale "financiële terrorisme" dat heerst op de beurs heeft de afgelopen maanden 6 keer het jaarbudget van de Europese Unie in rook doen opgaan (dixit Paul Goossens in De Morgen vandaag). Hij constateert met verbazing dat mensen niet kwader worden bij het horen van dat soort cijfers. En hij heeft gelijk, want eigenlijk komt het erop neer dat de onverantwoorde risico's van de banken en de speculatiedrift die hierop volgde, nu ertoe leiden dat de werknemers, die al jaren achtereen loonmatiging en productiviteitsstijgingen aan het slikken zijn, veel van die inspanningen zomaar zien weggeveegd worden.

Humo publiceerde deze week naar eigen zeggen een analyse met "nuance en fond" over de beurscrisis, in de vorm van een interview met econoom en beursgoeroe Pascal Paepen. De "analyse" is van een simplisme en een grofheid om bij te huilen. Hoewel er af en toe stilgestaan wordt bij enkele "decadente" uitwassen, baadt het betoog van Paepen in een bedenkelijk sfeertje van jolig cynisme en van beate bewondering voor de speculanten en banken die aan de oorsprong liggen van de hele crisis. Erger nog, door Paepens 'laissez faire, laissez aller' betoog voor te stellen als "ijzeren wetten" beweegt het interview zich op het randje van volksverlakkerij.

Eerste "wet" van Paepen: "de beurs heeft altijd gelijk". Wat een onzin. De beurs is een casino waar aandeelhouders en speculanten gokken met de toekomst van bedrijven en de werknemers die er werken. In het interview zelf komen genoeg voorbeelden aan bod van de irrationaliteit en het gepoker die heersen op de beurs, en die weinig meer met de echte economie te maken hebben.

Ook dat de beurs juicht telkens er mensen ontslagen worden, vindt Paepen normaal, want 'dat bewijst dat de bedrijven willen besparen'. Wat hij niet zegt, is dat dit mechanisme het gevolg is van nog zo'n geweldige "beurswet", namelijk dat bedrijven meer dan 10% winstgroei per jaar moeten boeken (en dus bvb. hetzelfde moeten produceren met elk jaar minder werknemers), omdat anders de beurs hun aandelen doet kelderen. Opnieuw, dit is geen wet, dit komt enkel door de hebberigheid van de aandeelhouders die de 10%-regel hebben uitgevonden.

Laatste "wet" van onze beursgoeroe: "er is geen alternatief". Heeft hij nog nooit gehoord van de Tobin taks, een uitgewerkt plan voor een internationale belasting op speculaties, zodat deze sterk ingeperkt kunnen worden? Of van belastingen op de winsten van grote traders? Of van de regelgeving om de technieken van de zgn. hefboomfondsen te verbieden, regelgeving die klaar lag maar die werd tegengehouden door Alan Greenspan? Om van meer radicale ingrepen nog maar te zwijgen. Deze ontsporing werd veroorzaakt door een blinde jacht op toplonen en topwinsten, over de rug van de 'echte economie'. Het alternatief is dus in wezen eenvoudig: dat soort toplonen en topwinsten sterk aan banden leggen, wegbelasten of onmogelijk maken. Het is wachten op politici en media die de publieke opinie genoeg kunnen mobilizeren zodat dit alternatief ook werkelijkheid kan worden.