Lang leve de staatsschuld!

Paul De Grauwe, ex-Open VLD senator en prof economie aan de KUL, opent zijn wekelijkse column in De Morgen op 18 april met een sterk statement: het moet nu maar eens gedaan zijn met te beweren dat schulden aangaan door de staat leidt tot het doorschuiven van lasten op de schouders van de volgende generatie!

De overheidsschuld is onze schuld niet. De overheidsschuld impliceert geen herverdeling ten nadele van de toekomstige generatie.

Aha, denk je, dit wordt interessant. We kunnen dus staatsschulden aangaan zonder ons schuldig te voelen? Laat de sluizen maar opengaan! Pomp dan maar geld in de banken en neem de schulden van hun wanbeheer maar over! Wel eh not quite.. Volg even mee zijn redenering: de staat gaat schulden aan door staatsobligaties uit te geven. Deze moeten weliswaar terugbetaald worden op een moment in de toekomst, maar ze brengen natuurlijk ook geld op (interesten) op een moment in de toekomst. Dus eigenlijk is er helemaal geen probleem. De toekomstige generatie moet extra betalen, maar krijgt ook extra terug:

Als de overheid een obligatie uitgeeft dan belooft die ze aan de houder van de obligatie om in de toekomst jaarlijks een rente te betalen en op de vervaldag het bedrag van de obligatie terug te betalen. Om die belofte te kunnen waarmaken zal die overheid in de toekomst belastingen moeten heffen. Dat is de 'duivelse' dimensie van de overheidsschuld: toekomstige regeringen erven een verplichting om meer belastingen te heffen. Maar dat is slechts de helft van de waarheid. Er wordt nog iets ander geërfd, meer bepaald de obligaties. De huidige generatie die die staatsobligaties heeft gekocht zal ze doorspelen aan haar kinderen. Die kinderen zullen dus eigenaars worden van de obligaties.

Klopt als een bus, eerwaarde professor, alleen, het ene kind is het andere niet. Het is namelijk de belastingbetaler die in de toekomst betaalt (op het moment dat de obligatie moet terugbetaald worden moeten extra belastingen daarvoor zorgen), en het is de kapitaalbezitter (de eigenaar van de staatsobligaties) die de inkomsten krijgt.
Dus in plaats van nog te zeggen: door staatsschuld op te bouwen zadelen we de hele toekomstige generatie op met allerlei lasten, is het correcter te zeggen: door staatsschuld op te bouwen, zorgen we ervoor dat er een verdere herverdeling (een versterking van de reeds enorme ongelijkheid) is van belastingbetalers (hoofdzakelijk werknemers en bedrijven) naar kapitaal. En dat wordt ook met zoveel woorden gezegd door De Grauwe:

Dat betekent dat de extra belastingen die de toekomstige regeringen zullen moeten heffen zullen gaan naar de kinderen die de obligaties van hun ouders hebben geërfd. Met andere woorden, de toekomstige kinderen die geen obligaties hebben geërfd van hun ouders zullen moeten betalen voor de kinderen die wel obligaties hebben geërfd. Maar dat is ook al wat vandaag gebeurt. De ouders die geen staatsobligaties bezitten, betalen vandaag voor diegenen die ze wel bezitten.

Uit het vorige besluit ik dat de overheidsschuld geen herverdeling ten nadele van de toekomstige generatie impliceert. Wat het wel impliceert, is dat er een herverdeling tot stand komt binnen dezelfde generaties van diegenen die geen naar diegenen die wel overheidsobligaties bezitten. Dat is vandaag zo en dat is ook zo in de toekomst omdat de toekomstige generaties een passief en een actief zullen erven. Het passief is dat sommige van onze kinderen belastingen zullen betalen; het actief is dat andere van onze kinderen die belastingopbrengsten zullen krijgen

Je zou denken dat er nu als conclusie volgt: staatsschuld opbouwen om de kapitaalbezitters (de aandeelhouders van de banken) uit de brand te helpen is dus nog erger dan we al dachten. Niet alleen neemt de gemeenschap de put over die door de huidige speculanten op de aandelenmarkt is geslagen, maar ook in de toekomst zorgen we voor nog grotere transfers van werknemers naar aandeelhouders.

Maar nee hoor, dit bedoelt onze professor helemaal niet. Aangezien de kinderen van de kapitaalbezitters het beter krijgen dankzij de staatsschuld is er voor De Grauwe geen vuiltje aan de lucht! Hij pleit dan ook resoluut voor verder staatsschuld opbouwen, nog tot een stuk boven de historische 137 percent van het BBP (zei hij in Trends), zonder enige verdere consideratie met de sukkels die dit in de toekomst moeten terugbetalen:

Laten we ons dus niet met onnodige schuldgevoelens, in de aard van "we doen iets kwaads voor onze kinderen" belasten als de overheidsschuld stijgt.

Bedankt in-een-vroeger-leven-trotskist De Grauwe en in-een-vroeger-leven-linkse-krant De Morgen voor deze glasheldere en geruststellende economische analyse!
-