Vandaag stond een lezersbrief in de Morgen, gebaseerd op mijn post van 4 november en op een (lichtjes malicieuze) interpretatie van het standpunt van Walter Pauli van gisteren over de nood aan een "compassionate" opstelling van Caroline Gennez. Als treffende illustratie van de positionering waar ik tegenin ging, stond er net vandaag ook een vrije tribune van de Gentse sp.a-schepen Balthasar, die eerst alle terechte punten tegen de hoofddoek opsomt, en ze vervolgens met een warme, "compassionate" deken bedekt.
Een ander, cruciaal element voor de sp.a-strategie dat ik nog niet aanhaalde is het volgende: de voorbije achttien jaar waren een uitzonderlijke periode voor de sociaal-democratische partij. Een groot deel van haar traditioneel publiek, namelijk de maatschappelijke 'onderklasse', zat bij het Vlaams Blok/Vlaams Belang. Tegelijk was er het cordon sanitaire, één van de weinige democratische mechanismen waar we in België fier mogen op zijn, waardoor een (uiterst) rechtse regering afgeblokt werd.
(Mieke Vogels, totaal schaamteloos in haar jacht op het Groen! voorzitterschap en in haar kruistocht tegen de sociaal-democratie, in Humo van deze week: "Links heeft dankzij het cordon jarenlang tegen de wil van de Vlamingen geregeerd", een uitspraak die een Filip Dewinter of Jean-Marie Dedecker niet zou misstaan.)
Onder de gegeven omstandigheden was het een correcte zet dat de sp.a evolueerde naar een beleids-, ja zelfs managementspartij die vooral de hogere middenklasse aansprak, en het (gematigd) rechtse kiespubliek geruststelde en met het cordon verzoende.
De komende jaren zal dit gegeven totaal veranderen: door de voorziene graduele aftakeling van het Vlaams Belang (dankzij het cordon) komen de stemmen voor het Vlaams Belang systematisch vrij de komende tien jaar. Tegelijk zijn er nu met Lijst Dedecker en de N-VA twee partijen die een populistisch rechts discours houden en buiten het cordon vallen.
Als de sp.a niet oppast en zich niet heel snel opnieuw profileert richting 'misnoegden', gaan alle Vlaams Belang stemmen naar de rechtse partijen en sluit links zich voor lange tijd af van het beleid. En dan wenkt het Ségolène Royal perspectief... Een oppositiekuur is ideaal om het profiel te verscherpen en het vijftien jaar geleden verloren gegane kiessegment terug te winnen. Een dringende aanrader aan de sp.a: ga eens kijken bij de SP in Nederland hoe zij erin slagen een in brede lagen van de bevolking populaire linkse partij op te bouwen.
woensdag 7 november 2007
zondag 4 november 2007
Waarheen sp.a?
In aanloop naar de sp.a voorzittersverkiezingen barstte er zowaar een mini-discussie los over de richting die de partij moet inslaan.
Caroline Gennez zette alles op de kernbegrippen "zekerheid" en "vrijheid". Met enige slechte wil zou je kunnen zeggen dat ze zo graag in de regering wil zitten dat ze een oranje en een blauw thema bij elkaar geklutst heeft. Maar geen nood, met Eric De Bruyn diende er zich een linkse tegenkandidaat aan. Alleen jammer dat hij consequent de verkeerde analyses maakte, namelijk dat de slechte score van de sp.a een probleem zou zijn van te weinig interne democratie of van een te grote verwijdering met de vakbond.
Laten we heel duidelijk zijn: de sp.a heeft de verkiezingen niet verloren wegens te weinig interne democratie of te grote afstand van de vakbond, wel integendeel! Ja, er is vers bloed nodig van betere kwaliteit, maar het herstel van de o-zo-democratische baronieën zou alleen maar zorgen voor minder kwaliteit. Er is zeker ook een nood om met de vakbond te blijven praten, maar een vakbond die vooral de vijftigplussers en de vastbenoemden vertegenwoordigt heeft op termijn meer problemen dan de sp.a.
Er is evenmin, zoals veel kranten schreven, een historische en sociologische noodzaak waarom de sp.a structureel (ver) onder de 20% zou moeten scoren. Haast alle sociaal-democratische partijen in Europa scoren beter, dus waarom de sp.a niet? Een sociaal-democratische beleidspartij is slechts nuttig als ze minstens 25% van de kiezers kan aanspreken, zo niet wordt zij een opsmuk- of zelfs een glijmiddel van een fundamenteel rechts systeem. In dat geval kan links zich beter met kleinere zweeppartijen bezighouden.
De sp.a heeft de verkiezingen verloren door twee ogenschijnlijk eenmalige toevalligheden, die echter allebei diepere en problematische oorzaken hebben. Waarom slaagde de sp.a er niet in om een breed publiek aan te spreken, en waarom kon ze de de kiezer niet overtuigen dat er een dringende noodzaak was om rood te stemmen?
De eerste 'toevalligheid' was de totaal verkeerde casting van boegbeeld Vande Lanotte als minzaam glimlachende professor, terwijl de kiezer overal in Europa stemt voor het type dat verbeten en met eerlijke verontwaardiging iets probeert te forceren. In een helder moment sloeg politoloog Carl De Vos in een tribune in De Morgen de nagel op de kop. De huidige vrolijk-cynische managementsstijl van de sp.a vloekt totaal met het gekwetste rechtvaardigheidsgevoel dat socialisten van oudsher drijft. Een dieper liggende oorzaak van dit ogenschijnlijk oppervlakkige stijlprobleem is dat de thema's waarrond een voluntaristische en verontwaardigde politiek voor de hand liggen, door rechts opgepikt zijn en (mede daardoor) door links geloochend worden. Deze thema's zijn de bedreiging en versplintering van onze cultuur (in de brede zin van het woord) enerzijds, en anderzijds het sociaal-economische onevenwicht tussen ouderen en vastbenoemden enerzijds, en een nieuwe generatie van geflexibiliseerde jongeren anderzijds. Een andere oorzaak is dat links niet meer durft spreken over structurele problemen zoals mondiale ongelijkheid en zoals de groeiende kloof tussen kapitaalbezitters en werknemers, omdat ze onmachtig is om daar op nationaal vlak veel tegen te doen én omdat ze (terecht) twijfelt aan de populariteit van de benodigde maatregelen.
De tweede 'toevalligheid' was de onhandige positionering van de sp.a, eerst als natuurlijke partner van CD&V in een rooms-rood kabinet (waardoor de paarse kiezers richting OpenVLD gedreven werden), en vervolgens halfslachtig als leverancier van de derde premierkandidaat (maar dan een kandidaat zonder concreet strijdpunt). De diepere oorzaak van dit gebrek aan profilering is dat er over zowat elk probleem binnen de sp.a structureel onenigheid en fragmentatie bestaat. Op sociaal-economisch vlak tussen flexicurity-aanhangers versus vakbondsgetrouwen. Op cultureel vlak tussen cohesie en humanisme-voorstanders versus pluralisme en fragmentatie-adepten. Het Generatiepact en de hoofddoekendiscussie zijn de twee meest treffende en pijnlijke voorbeelden van een razend belangrijk sociaal-economisch thema enerzijds en een cultureel thema anderzijds waarrond nog niet het begin van eenheid, dus ook niet van profilering, bestaat.
Als de sp.a een toekomst wil hebben, is er dringend een inhoudelijke richtlijn nodig die diepgaande keuzes kan rechtvaardigen. De sp.a moet beseffen dat ze kiezers verliest, en niet behoudt, door haar mossel-noch-vis opstelling. Ze moet ook beseffen dat het beter is om wat leden te verliezen maar structureel aan kiezers te winnen dan omgekeerd.
Een duidelijke positie moet volgen uit een herevaluatie van de politieke stellingnames aan de hand van een drietal centrale thema's:
- Verontwaardiging over onrechtvaardigheid moet de drijvende kracht, de grondtoon, zijn. Rechtvaardigheid is het enige thema dat een ethisch bewogen middenklasse kan verenigen met een voor zichzelf opkomende onderklasse.
- Gelijke kansen en herverdeling. Gelijke kansen, indien radicaal toegepast, is een zeer sterk concept dat overheidsingrijpen aan eigen verantwoordelijkheid koppelt. Hoe dit zich verhoudt tot de oudere eis van solidariteit en herverdeling, komt een volgende keer aan bod. In elk geval moet men durven bestaande doelgroepen (sterker) tegen de haren in te strijken als blijkt dat zij in de weg staan van gelijke kansen. En moet men terug oog hebben voor internationale ontwikkelingen.
- Gemeenschapscultuur en verdediging van de continentale humanistische waarden. Dit betekent niet de ontkenning van pluralisme maar wel de definitie van een aantal gemeenschappelijke humanistische waarden die ons binden en die we te verdedigen hebben tegen imperialisme, kapitalisme en irrationaliteit. Neutraliteit van de overheid is daarbij een absolute noodzaak. Het postmoderne fragmentatiedenken (mensen opdelen in hokjes en die dan tolerant laten samenleven) gaat in tegen gemeenschapsdenken dat aan de basis ligt van het socialisme.
Caroline Gennez zette alles op de kernbegrippen "zekerheid" en "vrijheid". Met enige slechte wil zou je kunnen zeggen dat ze zo graag in de regering wil zitten dat ze een oranje en een blauw thema bij elkaar geklutst heeft. Maar geen nood, met Eric De Bruyn diende er zich een linkse tegenkandidaat aan. Alleen jammer dat hij consequent de verkeerde analyses maakte, namelijk dat de slechte score van de sp.a een probleem zou zijn van te weinig interne democratie of van een te grote verwijdering met de vakbond.
Laten we heel duidelijk zijn: de sp.a heeft de verkiezingen niet verloren wegens te weinig interne democratie of te grote afstand van de vakbond, wel integendeel! Ja, er is vers bloed nodig van betere kwaliteit, maar het herstel van de o-zo-democratische baronieën zou alleen maar zorgen voor minder kwaliteit. Er is zeker ook een nood om met de vakbond te blijven praten, maar een vakbond die vooral de vijftigplussers en de vastbenoemden vertegenwoordigt heeft op termijn meer problemen dan de sp.a.
Er is evenmin, zoals veel kranten schreven, een historische en sociologische noodzaak waarom de sp.a structureel (ver) onder de 20% zou moeten scoren. Haast alle sociaal-democratische partijen in Europa scoren beter, dus waarom de sp.a niet? Een sociaal-democratische beleidspartij is slechts nuttig als ze minstens 25% van de kiezers kan aanspreken, zo niet wordt zij een opsmuk- of zelfs een glijmiddel van een fundamenteel rechts systeem. In dat geval kan links zich beter met kleinere zweeppartijen bezighouden.
De sp.a heeft de verkiezingen verloren door twee ogenschijnlijk eenmalige toevalligheden, die echter allebei diepere en problematische oorzaken hebben. Waarom slaagde de sp.a er niet in om een breed publiek aan te spreken, en waarom kon ze de de kiezer niet overtuigen dat er een dringende noodzaak was om rood te stemmen?
De eerste 'toevalligheid' was de totaal verkeerde casting van boegbeeld Vande Lanotte als minzaam glimlachende professor, terwijl de kiezer overal in Europa stemt voor het type dat verbeten en met eerlijke verontwaardiging iets probeert te forceren. In een helder moment sloeg politoloog Carl De Vos in een tribune in De Morgen de nagel op de kop. De huidige vrolijk-cynische managementsstijl van de sp.a vloekt totaal met het gekwetste rechtvaardigheidsgevoel dat socialisten van oudsher drijft. Een dieper liggende oorzaak van dit ogenschijnlijk oppervlakkige stijlprobleem is dat de thema's waarrond een voluntaristische en verontwaardigde politiek voor de hand liggen, door rechts opgepikt zijn en (mede daardoor) door links geloochend worden. Deze thema's zijn de bedreiging en versplintering van onze cultuur (in de brede zin van het woord) enerzijds, en anderzijds het sociaal-economische onevenwicht tussen ouderen en vastbenoemden enerzijds, en een nieuwe generatie van geflexibiliseerde jongeren anderzijds. Een andere oorzaak is dat links niet meer durft spreken over structurele problemen zoals mondiale ongelijkheid en zoals de groeiende kloof tussen kapitaalbezitters en werknemers, omdat ze onmachtig is om daar op nationaal vlak veel tegen te doen én omdat ze (terecht) twijfelt aan de populariteit van de benodigde maatregelen.
De tweede 'toevalligheid' was de onhandige positionering van de sp.a, eerst als natuurlijke partner van CD&V in een rooms-rood kabinet (waardoor de paarse kiezers richting OpenVLD gedreven werden), en vervolgens halfslachtig als leverancier van de derde premierkandidaat (maar dan een kandidaat zonder concreet strijdpunt). De diepere oorzaak van dit gebrek aan profilering is dat er over zowat elk probleem binnen de sp.a structureel onenigheid en fragmentatie bestaat. Op sociaal-economisch vlak tussen flexicurity-aanhangers versus vakbondsgetrouwen. Op cultureel vlak tussen cohesie en humanisme-voorstanders versus pluralisme en fragmentatie-adepten. Het Generatiepact en de hoofddoekendiscussie zijn de twee meest treffende en pijnlijke voorbeelden van een razend belangrijk sociaal-economisch thema enerzijds en een cultureel thema anderzijds waarrond nog niet het begin van eenheid, dus ook niet van profilering, bestaat.
Als de sp.a een toekomst wil hebben, is er dringend een inhoudelijke richtlijn nodig die diepgaande keuzes kan rechtvaardigen. De sp.a moet beseffen dat ze kiezers verliest, en niet behoudt, door haar mossel-noch-vis opstelling. Ze moet ook beseffen dat het beter is om wat leden te verliezen maar structureel aan kiezers te winnen dan omgekeerd.
Een duidelijke positie moet volgen uit een herevaluatie van de politieke stellingnames aan de hand van een drietal centrale thema's:
- Verontwaardiging over onrechtvaardigheid moet de drijvende kracht, de grondtoon, zijn. Rechtvaardigheid is het enige thema dat een ethisch bewogen middenklasse kan verenigen met een voor zichzelf opkomende onderklasse.
- Gelijke kansen en herverdeling. Gelijke kansen, indien radicaal toegepast, is een zeer sterk concept dat overheidsingrijpen aan eigen verantwoordelijkheid koppelt. Hoe dit zich verhoudt tot de oudere eis van solidariteit en herverdeling, komt een volgende keer aan bod. In elk geval moet men durven bestaande doelgroepen (sterker) tegen de haren in te strijken als blijkt dat zij in de weg staan van gelijke kansen. En moet men terug oog hebben voor internationale ontwikkelingen.
- Gemeenschapscultuur en verdediging van de continentale humanistische waarden. Dit betekent niet de ontkenning van pluralisme maar wel de definitie van een aantal gemeenschappelijke humanistische waarden die ons binden en die we te verdedigen hebben tegen imperialisme, kapitalisme en irrationaliteit. Neutraliteit van de overheid is daarbij een absolute noodzaak. Het postmoderne fragmentatiedenken (mensen opdelen in hokjes en die dan tolerant laten samenleven) gaat in tegen gemeenschapsdenken dat aan de basis ligt van het socialisme.
donderdag 1 november 2007
Mondovino: de teloorgang van de Europese wijn
Op dit moment op Canvas de schitterende documentaire Mondovino. Promotekst van de documentaire: "Duizenden jaren lang is wijn een symbool geweest van culinaire verfijning, verscheidenheid en beschaving. Maar nu dreigt de wijncultuur het slachtoffer te worden van wereldwijde economische 'wijnwetten'. Die worden gedicteerd door een aantal grote spelers in de markt en dan vooral het machtige Mondavi-concern in de Califonische Napa Valley en hun marketinglobby."
De documentaire toont cultuurimperialisme en de verwoestende invloed van het economisch systeem op cultuur in de praktijk: het onheilig verbond tussen de Amerikaanse wijnpaus Parker, wijntijdschrift en marketingmachine Wine Spectator, de beursgenoteerde Californische wijnmultinational Mondavi, en wijnlaboratorium Rolland, allen werkend aan één doel: de aanpassing van de klassieke Europese wijnen aan de Amerikaanse smaak en aan de vereisten van een geglobaliseerde markt. De resultaten: de teloorgang van locale terroirkenmerken en de uniformisering en vanillisering van Bordeaux, de (super)Toscanen en zelfs meer en meer van Bourgogne-wijnen.
De fundamentele vraag wordt op de duur welke relatie wijn nog heeft met het natuurlijke proces van druiven die op een bepaald domein groeien en tot wijn verwerkt worden. Wijnen worden steeds meer in laboratoria gemaakt, geconcentreerd en verrijkt, zodat op de duur elke band met de natuurlijke oorsprong verloren gaat. Binnen een tiental jaren kan je wellicht een prima smakende synthetische wijnvariant maken waar geen druif meer aan te pas komt.
Waar de documentaire wat vager over is, is over het volgende dilemma: wat als de ge-engineerde variant beter wordt dan de natuurlijke? Ik bedoel nu niet die vreselijke eik- en vanillewijnen uit de Nieuwe Wereld, Spanje, en meer en meer ook Frankrijk en Italië. Je moet ook erkennen dat de Mondavi's ervoor gezorgd hebben dat de vaak ondermaats presterende traditionele wijnindustrie wakker geschud is. Ook de terroirwijnen hebben de laatste jaren ongekende inspanningen gedaan om hun wijn te verbeteren, deels door engineering van hun wijn. De gewone consument, en dat hoeft echt niet een MacDonalds vretende en coladrinkende idioot te zijn, kan nu goedkope wijnen vinden die een smaakrijkdom hebben die vroeger alleen voor rijke stinkerds bereikbaar was. Ik koop in mijn lokale wijnhandel een fantastische Montepulciano voor 6 Euro, een ongelooflijke Riesling voor 5 Euro en een geweldige Barbera d'Asti voor 8 Euro. Moderne vinificatiemethoden, het groeiend gebruik van schroefdoppen in plaats van kurk, dat zijn ontegensprekelijk innovaties, aangevuurd door concurrentie en globalisering, die het mogelijk maken dat veel meer mensen met een prachtig, complex cultuurproduct kunnen kennismaken. Alleen maar voor zover er respect is voor de lokale eigenheid natuurlijk, maar toch; nieuwe technieken hoeven niet altijd slecht te zijn en de grens tussen terroir en engineering, tussen verbetering en vervlakking is soms vager dan uit Mondovino blijkt.
Een analogie met de tomaten die je in de supermarkt koopt: tot voor enkele jaren waren de kastomaten die je in de supermarkt kocht, qua smaak inferieur aan 'echte', natuurlijke tomaten. Voor de gewone consument betekende dat dat die enkel de 'waterbommen' te eten kreeg, omdat de natuurlijke biologische tomaten meer kost. De laatste tijd kan je echter goedkopere, ge-engineerde tomaten kopen die bijna even vol en natuurlijk zoet smaken als die tomaten waar je ooit op een plattelandsmarktje in Italië bij wegzwijmelde. Je kan verwachten dat binnenkort ook hier engineering ervoor zorgt dat de massaal geproduceerde tomaten sterker, geconcentreerder, zoeter, ja zelfs beter gaan smaken dan je ooit op natuurlijke wijze voor elkaar krijgt. En wat dan?
Een deel van de oplossing worden aangedragen door de slow food beweging: bescherming van locale (appelation of terroir) kenmerken, opvoeding van de consument, overleg met lokale producenten over de scheidingslijn tussen gerechtvaardigde innovatie en industrialisering en vervolgens een duidelijke labelling van terroir-producten versus industriële producten. Als de ge-engineerde varianten zichzelf niet meer 'wijn' of 'tomaat' mogen noemen, maar 'namaak-wijn' of 'ersatz-tomaat', en hun hele productieproces moeten vermelden op een etiket, dan kan de consument een veel beter geïnformeerde keuze maken dan nu, waar zijn enige informatie de prijs is.
Weer een hele mooie documentaire die zoals gewoonlijk door niemand zal gezien worden, omdat ze door Canvas op een onmogelijk uur wordt uitgezonden. Nog steeds niet afgelopen. Ik laat mijn glas Riesling staan en ga naar bed.
De documentaire toont cultuurimperialisme en de verwoestende invloed van het economisch systeem op cultuur in de praktijk: het onheilig verbond tussen de Amerikaanse wijnpaus Parker, wijntijdschrift en marketingmachine Wine Spectator, de beursgenoteerde Californische wijnmultinational Mondavi, en wijnlaboratorium Rolland, allen werkend aan één doel: de aanpassing van de klassieke Europese wijnen aan de Amerikaanse smaak en aan de vereisten van een geglobaliseerde markt. De resultaten: de teloorgang van locale terroirkenmerken en de uniformisering en vanillisering van Bordeaux, de (super)Toscanen en zelfs meer en meer van Bourgogne-wijnen.
De fundamentele vraag wordt op de duur welke relatie wijn nog heeft met het natuurlijke proces van druiven die op een bepaald domein groeien en tot wijn verwerkt worden. Wijnen worden steeds meer in laboratoria gemaakt, geconcentreerd en verrijkt, zodat op de duur elke band met de natuurlijke oorsprong verloren gaat. Binnen een tiental jaren kan je wellicht een prima smakende synthetische wijnvariant maken waar geen druif meer aan te pas komt.
Waar de documentaire wat vager over is, is over het volgende dilemma: wat als de ge-engineerde variant beter wordt dan de natuurlijke? Ik bedoel nu niet die vreselijke eik- en vanillewijnen uit de Nieuwe Wereld, Spanje, en meer en meer ook Frankrijk en Italië. Je moet ook erkennen dat de Mondavi's ervoor gezorgd hebben dat de vaak ondermaats presterende traditionele wijnindustrie wakker geschud is. Ook de terroirwijnen hebben de laatste jaren ongekende inspanningen gedaan om hun wijn te verbeteren, deels door engineering van hun wijn. De gewone consument, en dat hoeft echt niet een MacDonalds vretende en coladrinkende idioot te zijn, kan nu goedkope wijnen vinden die een smaakrijkdom hebben die vroeger alleen voor rijke stinkerds bereikbaar was. Ik koop in mijn lokale wijnhandel een fantastische Montepulciano voor 6 Euro, een ongelooflijke Riesling voor 5 Euro en een geweldige Barbera d'Asti voor 8 Euro. Moderne vinificatiemethoden, het groeiend gebruik van schroefdoppen in plaats van kurk, dat zijn ontegensprekelijk innovaties, aangevuurd door concurrentie en globalisering, die het mogelijk maken dat veel meer mensen met een prachtig, complex cultuurproduct kunnen kennismaken. Alleen maar voor zover er respect is voor de lokale eigenheid natuurlijk, maar toch; nieuwe technieken hoeven niet altijd slecht te zijn en de grens tussen terroir en engineering, tussen verbetering en vervlakking is soms vager dan uit Mondovino blijkt.
Een analogie met de tomaten die je in de supermarkt koopt: tot voor enkele jaren waren de kastomaten die je in de supermarkt kocht, qua smaak inferieur aan 'echte', natuurlijke tomaten. Voor de gewone consument betekende dat dat die enkel de 'waterbommen' te eten kreeg, omdat de natuurlijke biologische tomaten meer kost. De laatste tijd kan je echter goedkopere, ge-engineerde tomaten kopen die bijna even vol en natuurlijk zoet smaken als die tomaten waar je ooit op een plattelandsmarktje in Italië bij wegzwijmelde. Je kan verwachten dat binnenkort ook hier engineering ervoor zorgt dat de massaal geproduceerde tomaten sterker, geconcentreerder, zoeter, ja zelfs beter gaan smaken dan je ooit op natuurlijke wijze voor elkaar krijgt. En wat dan?
Een deel van de oplossing worden aangedragen door de slow food beweging: bescherming van locale (appelation of terroir) kenmerken, opvoeding van de consument, overleg met lokale producenten over de scheidingslijn tussen gerechtvaardigde innovatie en industrialisering en vervolgens een duidelijke labelling van terroir-producten versus industriële producten. Als de ge-engineerde varianten zichzelf niet meer 'wijn' of 'tomaat' mogen noemen, maar 'namaak-wijn' of 'ersatz-tomaat', en hun hele productieproces moeten vermelden op een etiket, dan kan de consument een veel beter geïnformeerde keuze maken dan nu, waar zijn enige informatie de prijs is.
Weer een hele mooie documentaire die zoals gewoonlijk door niemand zal gezien worden, omdat ze door Canvas op een onmogelijk uur wordt uitgezonden. Nog steeds niet afgelopen. Ik laat mijn glas Riesling staan en ga naar bed.
Abonneren op:
Posts (Atom)